خداوند در قرآن میفرماید که کشتی نوح را برای عبرت آیندگان بر جای نهاده است. پس، ظاهراً میباید این کشتی همچنان باقی مانده باشد. از این کشتی با عنوان "آیه"، یعنی نشانه ای آشکار(راغب، 101) و یا وسیله ای براى رسیدن به هدف و مقصود (مصطفوی،1/186) یاد شده است. گاه خداوند هنگامی که میخواهد انسان را به تدبر و تحقیق در باره امری فرا خواند، لفظ آیه را برای آن میآورد و گاه یک واقعه تاریخی را که میتواند مایه عبرت آیندگان باشد، "آیه" میخواند. باقی گذاردن کشتی نوح و نجات بدن فرعون(یونس/10/ 90-92) نمونه هایی از اینگونه وقایع تاریخی است.
قدیمیترین متنی که در صدد معرفی محل فرود کشتی نوح (ع) برآمده متعلق به قرن سوم ق. م و مربوط به بروسیوس مورخ بابلی است. وی پیشگام بسیاری از مورخان و محققانی دانست که حداقل از قرن اول میلادی به بعد در باب موضوع طوفان سخن گفته اند که میتوان به ژوزفوس و نیکلای دمشقی اشاره نمود. بعلاوه در سفرنامههای بسیاری در خصوص کشتی حضرت نوح (ع) مطالبی عنوان شده است.داستان طوفان علاوه بر کتب مقدس (تورات، انجیل و قرآن کریم) در افسانههای یونانی، هندو، اسکاندیناوی، چینی و غیره نیز آمده و تفاوت فقط در نام حضرت نوح (ع) است. تمام داستان ها دارای اشتراکاتی هستند که عبارتند از : ماهیت جهانی سیل، خانواده مورد علاقه، نجات بوسیله قایق یا کشتی، کارهای ناشایست مردم سبب سیل شد، حیواناتی که بوسیله قایق نجات داده شدند. نجات یافتگان بر کوهی فرود آمدند. نجات یافتگان پرندهای به بیرون فرستادند. اهدا قربانی به سبب نجات از طوفان.
زمان وقوع طوفان
با آنکه داستان طوفان حضرت نوح (ع) از کهنترین داستانها و روایاتی است که قرن ها سینه به سینه در نقاط مختلف جهان روایت شده اما از تاریخ دقیق آن چیزی نمیدانیم. در منابع تاریخی مهم پیش و پس از میلاد نیز روایت معتبری در دست نیست. مورخان مسلمان تاریخ وقوع طوفان را بین 3000 تا 3250 ق.م برآورد کردهاند. باستان شناسان با توجه به کشف الواح سومری، بابلی و آشوری به تاریخگذاری تقریبی این رویداد پرداخته و تاریخ آن را 2900 ق.م یا یک قرن قبل از آن میدانند. یک هیأت مشترک هونگ کونگی و ترکیهای مدعی شده اند که در کوه جودی داغ واقع در مرز عراق و ترکیه بقایای کشتی نوح را یافته اند. طبق ادعای ایشان با انجام آزمایش کربن14 تاریخ چوب کشتی مفروض 4800 سال قبل برآورد شده که تاکنون در مجلات یا در کتب تخصصی به چاپ نرسیده و اعتبار علمی چندانی ندارد. با توجه به منابع موجود این واقعه مهم در محدوده زمانی 2600 تا 3000 ق.م رخ داده است.
مکان فرود کشتی نوح (ع)
قدیمیترین منبع نوشتاری یعنی حماسه گیلگمش محل فرود کشتی را کوه نیسیر Nisir میداند. تاکنون از سوی اندیشمندان و دانشمندان مکان های متعددی به عنوان محل فرود کشتی معرفی شده است که عبارتند از:
داستان طوفان قدیمی ترین داستانی است که در دنیا ثبت گردیده و بیشترین روایت از آن در نقاط مختلف جهان روایت شده است. اهمیت این داستان به حدی است که از ابتدای اختراع خط تاکنون دانشمنئان بسیاری در پی محل کشف کشتی، گاهنگاری زمان طوفان و محدوده حدوث آن برآمده اند. با این حال تاکنون معما ها و سؤالات بسیاری در این خصوص بدون جواب مانده و یا ایمکه جواب های قانع کننده ای در دست نیست و همین امر سبب شده تا ده ها گروه و سازمان علمی در صدد بررسی، کاوش و ارائه نظرات علمی در این مورد باشند. جذابیت این موضوع به حدی است که بسیاری جان خود را به خطر انداخته و بارها در پی یافتن کشتی به کوه های مرتفعی همچون آرارات صعود کرده اند. وجود تفاسیر تأویل های مختلف از متون دینی و کتاب های آسمانی سبب شده ده ها کوه از سوی محققان و مورخان به عنوان محل فرود کشتی معرفی گردد. فقدان داده های باستان شناختی و عدم آزمایش های دقیق و علمی در این خصوص بر پیچیدگی موضوع افزوده است. در این بین کوه آرارات و جودی داغ در ترکیه بیشترین مناشقات را در بین محققان برانگیخته اند. اما حقیقت آن است که فاصله ای که بین کوه جودی و کوه آرارات(250 مایلی) وجود دارد، بسیار کمتر از آن است که بتوان تصور کرد در گذشته آن ها با همین نام ها و با همین دقت از طرف مردم آن زمان از هم جدا می شدند. قرآن و تورات که در آنها اسامی آرارات و جودی آمده، نیز هیچ یک کتبی جغرافیایی نبوده و نیستند که بخواهند برای هر یک از اختلافات جغرافیایی و توپولوژیک، نامی ویژه و کاملاً منفک از بقیه بگذارند. شاید لفظ جودی دارای معانی فراتر از یک نام جغرافیایی است و بر یک ویژیکی خاص کوه محل فرود دلالت دارد. حقیقت آن است که محققان امروزه از متون تاریخی برجای مانده نیز تفاسیری متفاوت و مطابق با نظریه از پیش تعیین شده خود ارائه می کنند. یعنی طرفداران نظریه جودی داغ و طرفداران کوه آرارات منابع تاریخی یکسان را هرکدام به نفع خویش تفسیر و تأویل می کنند. تاکنون در سایت ها و کانال های ماهواره ای ده ها مستند درباره طوفان نوح(ع) و کشتی وی عرضه شده که هرکدام کوهی را در ایران، آذربایجان، ترکیه و غیره را به عنوان محل فرود معرفی می کنند که چندی بعد به دلیل فقدان مدارک و مستندات علمی مورد انتقاد قرار می گیرند. بسیاری از آنها فقط در سایت های عامه پسند و نه علمی ادعای خویش را مطرح می کنند و متأسفانه در مجامع معتبر علمی و مجلات علمی و معتبر نظرات خویش را ارائه نکرده اند که همین دلیل بر غیر علمی بودن نظرات آنهاست.